Sociale veiligheid op de werkvloer

Hoe creëren we een veilige werkomgeving?

Cultureel erfgoed is mensenwerk, de cultuursector draait om passie, betrokkenheid en samenwerking van veel (vrijwillige) medewerkers. Hierbij is het essentieel dat we respectvol met elkaar omgaan en samen voor een veilige werkomgeving zorgen. Helaas is grensoverschrijdend gedrag een groot probleem in de samenleving en komt het ook in de cultuursector voor. Heb je last van grensoverschrijdend gedrag, ben je er getuige van of wil je meer handvatten bij het creëren van een veilige werkomgeving? Lees dan verder.

Wat is grensoverschrijdend gedrag?

• Grensoverschrijdend gedrag is een koepelbegrip en kent verschillende vormen.
• Daarnaast is het vaak subjectief, want wat de één als grensoverschrijdend ervaart, wordt door de ander mogelijk niet zo ervaren.
• Ook kan het soms maatschappelijk of cultureel bepaald zijn.

De omschrijving van Mores is als volgt: Gedrag dat als grensoverschrijdend of kwetsend wordt ervaren en tot gevolg heeft dat je je niet langer veilig voelt op de werkplek of opleiding.

Hieronder vallen in ieder geval: discriminatie, seksuele intimidatie, agressie of geweld (waaronder verbale, psychologische of andere intimidatie) en pesten.

Wanneer je het gevoel hebt dat je iets niet kan zeggen, doen, dragen of dat je beter vanwege gedrag van een collega zelf op zoek kan gaan naar een andere baan kan er sprake zijn van grensoverschrijdend gedrag.

Waar kan je terecht?

De meeste musea hebben een vertrouwenspersoon in dienst. Dit kan zowel iemand binnen als buiten de organisatie zijn. Wie dit is staat meestal vermeld in het personeelsreglement of de gedragsregels. Weet je niet zeker of er één is? Vraag ernaar bij een collega of leidinggevende. Ook wanneer je niet een melding wilt maken, is het goed om ernaar te vragen. Dit zorgt ervoor dat het onderwerp onder de aandacht komt/blijft.

Wil je melding maken van grensoverschrijdend gedrag maar kan je niet terecht bij iemand binnen de organisatie? Neem contact op met een onafhankelijke vertrouwenspersoon van Mores.

Over Mores

Mores is een steun- en adviespunt grensoverschrijdend gedrag voor de culturele, creatieve en mediasector. Als vrijwilliger, medewerker of zzp’er van een museum kan je hier gratis terecht voor ondersteuning wanneer je te maken hebt gehad met grensoverschrijdend gedrag of aan de slag wilt met een veiligere werkomgeving. Voor organisaties staan er 10 handreikingen op de website om hierbij te ondersteunen.

Tips voor organisaties over een veilige werkomgeving

Zorgdragen voor een veilige werkomgeving is onderdeel van de Governance Code Cultuur , waar (geregistreerde) musea aan moeten voldoen. Maar hoe doe je dit? Er is online veel informatie te vinden over het zorgen voor een veilige werkomgeving.

De belangrijkste tips en handreikingen zetten we hieronder op een rij:

• Geef het goede voorbeeld. Creëer een veilige omgeving waar ongewenste opmerkingen en gedrag niet getolereerd worden. Draag dit uit en handel ernaar. Kijk kritisch naar je eigen rol en zorg indien nodig voor scholing.
• Bespreek grensoverschrijdend gedrag binnen de organisatie. Ga in gesprek over hoe wat jullie verstaan onder ene veilige omgeving, hoe je met elkaar om wil gaan, hoe we elkaar aanspreken. Houd hierbij er rekening mee dat het voor sommige mensen alsnog onveilig kan voelen om er openlijk over te praten.
• Stel gedragsregels op en zorg dat iedereen uit je organisatie hiermee bekend is. Belangrijk hierbij is om te zorgen voor een open organisatiecultuur waar het normaal is om elkaar aan te spreken op ongewenst gedrag. Een handig hulpmiddel is de Handreiking gedragscode (on)gewenste omgangsvormen 
• Zorg voor een vertrouwenspersoon (intern of extern), zorg ervoor dat de contactgegevens bij iedereen bekend zijn. Lees hier meer over: een vertrouwenspersoon aanstellen, hoe doe je dat?
• Vraag de vertrouwenspersoon of er meldingen of signalen zijn binnengekomen. De vertrouwenspersoon heeft een geheimhoudplicht, maar kan geanonimiseerde meldingen doorgeven die wijzen op een onveilige werksfeer. Als leidinggevenden kan je hierop actie ondernemen. Als leidinggevenden kan je hierop actie ondernemen.
• Ga je een zzp of vrijwilligers overeenkomst aan? Neem bovenstaande punten dan ook hierin mee.
• Blijf aandacht aan een veilige omgeving besteden. Ook wanneer je het beleid goed geregeld hebt, is het belangrijk om er over te blijven communiceren, het te monitoren en te bespreken.
• Cultuur + Ondernemen heeft voor leidinggevenden en toezichthoudende functies is de handreiking omgaan met grensoverschrijdend gedrag ontwikkeld. Deze handreiking sluit aan bij de Governance Code Cultuur principe 6.
• In 2024 is de handreiking ‘cultuurverandering op de werkvloer’ gepubliceerd door de Regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld. Deze kan organisaties helpen correct om te gaan met meldingen. Er wordt nu gewerkt om deze handreiking om te zetten naar een praktisch instrument waarmee organisaties op een laagdrempelige manier ermee aan de slag kunnen.
• Wijs binnen je bestuur een hoofdverantwoordelijke aan voor het thema sociale veiligheid. Deze persoon zorgt ervoor dat het thema op de agenda blijft en dat er beleid wordt ontwikkeld.
• Speciaal voor vrijwilligers organisaties: Het Platform Vrijwillige Inzet organiseert verschillende trainingen en webinars over sociale veiligheid. Bekijk hier hun agenda.

Heb je vragen naar aanleiding van dit artikel of wil je ergens over in gesprek? Neem gerust contact op.